'Ik heb in Indië kameraadschap geleerd'

'Ik heb in Indië kameraadschap geleerd'

22-06-2014 20:35
van de redactie

DOETINCHEM - De Nationale Veteranendag wordt zaterdag 28 juni gehouden. Ook in Doetinchem wordt hierbij stilgestaan. Wie zijn deze veteranen? De oudste zijn ingezet tijdens de Tweede Wereldoorlog, de jongste zijn net teruggekeerd van hun missie in Afghanistan. Daartussen is een scala van oorlogen en acties waarbij Nederlandse militairen ingezet werden zoals bijvoorbeeld in Nederlands- Indië, Nieuw-Guinea, Korea, Libanon, Bosnië, Cambodja of Irak. Onder de oudste nog levende veteranen zijn de oud- Indiëgangers die in de periode 1947-1949 deelnamen aan de politionele acties in het toenmalige Nederlands - Indië.


Eén van die oud Indiëgangers is Doetinchemmer Jan Vreuls (geboren in 1925). Zijn verhaal begint in de Tweede Wereldoorlog. Jan woonde toen nog in Zuid Limburg in de buurt van Brunssum. In de oorlog wordt hij opgeroepen voor de Arbeidsdienst maar wordt afgekeurd. Reden, niet lang genoeg. Bij het vorderen van de oorlog en het toenemende gebrek aan arbeidskrachten wordt hij opgeroepen om in de mijnen te gaan werken. Die liggen in Brunssum naast de deur. Hij meldt zich tot driemaal toe ziek. Voordat hij van huis gehaald wordt voor gedwongen arbeid verhuist de hele familie naar het noorden waar grootouders, ooms en tantes in Didam en omgeving wonen. Onderweg wordt hun trein nog door vliegtuigen beschoten maar de familie Vreuls brengt het er heelhuids af. Hoewel Jan dan al 19 jaar oud is, verraadt zijn lichte accent nog steeds zijn verblijf bij zijn familie in Didam en niet zijn Limburgse afkomst.

Op 2 mei 1946 wordt Jan 'voor zijn nummer' opgeroepen voor de militaire dienst. Zijn opkomstplaats is Steenwijk. Zijn onderdeel, het 3e Bataljon 9e Regiment Infanterie (3-9 RI) is daar gelegerd om te worden voorbereid voor vertrek naar Nederlands Indië. Vanwege zijn achtergrond als radiomonteur wordt Jan ingedeeld en opgeleid als radio-telefonist. Het hele onderdeel wordt in Amsterdam op het MSTegelberg ingescheept en vertrekt op 3 oktober 1946. Jan: „De boot was propvol en we sliepen in hangmatten twee hoog boven elkaar." De reis gaat via Gibraltar, Port Saïd en het Suezkanaal naar Indië. Op Sumatra wordt eerst van boord gegaan en na een korte rust aan de wal gaat het verder per schip naar Tandjong Priok, de haven van Batavia, waar ze op 28 oktober aankomen.

Het bataljon wordt na aankomst gelegerd in Batavia en Meester Cornelis. Na enkele weken gaat het verder naar Tangerang waar Brits-Indische troepen en Nederlandse oorlogsvrijwilligers worden afgelost. Door patrouillegang en zuiveringsacties wordt de rust in het nieuwe gebied gehandhaafd. Tijdens de eerste politionele actie stoten eenheden van het bataljon per spoor door in republikeins gebied en bezetten belangrijke spoorbruggen. Jan Vreuls maakt daar mee dat een trein van het bataljon frontaal geramd wordt door een locomotief van de republikeinen. Jan's taak is het per radio contact te houden met een waarnemingsvliegtuigje tijdens de opmars.

Na de eerste politionele actie wordt het bataljon gelegerd rond de dessa Tjikampek. Eind 1947 nemen de infiltraties door de TNI in dit gebied toe en worden er door eenheden van 3-9 RI tegenacties ondernomen.

Aan de tweede politionele actie neemt 3-9 RI niet actief deel. Pas na mei 1949 nemen de vijandelijkheden af. Aan het eind van zijn Indische verblijf is Jan Vreuls in Lingadjati gelegerd, de plaats waar eerder de rondetafelconferentie tussen het Nederlandse gezag en de Republikeinen gehouden werd. Jan: „ Wat een luxe. We hadden zelfs een eigen zwembad."

Een maand eerder dan de rest van het bataljon vertrekt Jan Vreuls met het MS Johan van Oldenbarnevelt naar Holland. Hoewel dit troepentransportschip wat luxer is dan de Tegelberg op de heenreis zijn de soldaten nog steeds als haringen in een ton gepakt.

In Indië had Jan ongemerkt TBC opgelopen. Daarnaast ook nog een ernstige knieblessure. Het eerste adres na ontscheping was daarom het militair hospitaal Oog in Al in Utrecht. De onderzoeken daar leiden tot niets en Jan wordt al snel naar huis gestuurd. Vier jaar later In 1953 wordt er toch een ernstige vorm van TBC geconstateerd en Jan belandt voor vier jaar in het sanatorium in Zevenaar. In 1955 moet zijn linker long operatief verwijderd worden. In de loop van de jaren ondergaat hij ook nog zes knieoperaties. Uiteindelijk leidt dat tot een knieprothese.

Tijdens een bijeenkomst van oud-Indiëgangers begin jaren '80 komt hij in contact met een vertegenwoordiger van het Ministerie van Defensie. Hij belandt in de ambtelijke molen en na twee jaar van ontelbare brieven en telefoontjes worden zijn aanspraken uiteindelijk erkend.

Dit resulteert in een nabetaling van twee jaar ineens en een uitkering voor de rest van zijn leven. Jan besteedt een deel van het geld om met zijn vrouw Ria een reis naar Indonesië te maken. Hij bezoekt daar de oude plekken en de militaire begraafplaats Menteng Poeloe. Jan: „Dat was heel emotioneel en ik heb gehuild als een klein kind." Vier jaar geleden is Jan's vrouw overleden. Een dochter woont dicht in de buurt en hij is daarom wel vaak alleen maar niet eenzaam.

Gevraagd naar de naweeën van zijn Indische periode zegt Jan dat hij die niet heeft gehad en nog niet heeft. Over de zorg die hij van de kant van Defensie heeft ondervonden is hij duidelijk: „Toen ik terugkwam uit Indië was het hopeloos, nu is het goed geregeld. Ik mag niet klagen."

Hoe denkt hij over zijn tijd in 'de Oost'? „Ik ben blij dat ik het gedaan heb. Ik heb er kameraadschap geleerd."


staddoetinchem.nl