Edam en Onrust

Geheimtip: Edam en Onrust

Door Michel Maas


Bij de kust van Jakarta liggen twee eilandjes met Nederlandse namen. Ze zijn bijna leeg, op een ranke vuurtoren en een museumpje na.

De zee en de lucht hebben dezelfde kleur: die van het regenseizoen. Waar zij elkaar raken, hangt mist. Het is nog vroeg, net acht uur, en wij hebben al bijna twee uur gevaren als een eilandje opdoemt.

‘Edam’, zegt mijn gids. Als we dichterbij komen zie ik dat hij gelijk heeft: uit het grijze eiland steekt een spierwitte toren omhoog. Die kijkt met gemak over palmbomen die niet hoger komen dan zijn knieën.

De Nederlanders hebben de toren nooit een naam gegeven. Hij heeft zelfs geen nummer, alleen twee plaquetten die vertellen dat hij is gebouwd door machinefabriek Nering Bögel, in 1879, ‘onder de regeering van Z.M. Willem III Koning Der Nederlanden’.
‘Pulau Damar’ heet het eilandje in het Indonesisch. Het is een van de ‘Duizend Eilanden’ bij de kust van Jakarta. De toren is als een bouwpakket uit Nederland verscheept en opgetrokken uit voorgevormde gietijzeren platen, zestien verdiepingen hoog. Hij bewaakt de vaargeul die toegang geeft tot de haven van Jakarta.

De vuurtorenwachter is de enige eilandbewoner. ‘De vorige keer dat je hier kwam, was de guave zoeter’, zegt hij tegen de gids, terwijl hij een vrucht plukt. Waar moet je het anders over hebben als je hier zit, met alleen die toren en die guaveboom ernaast.

Het strandje naast de aanlegsteiger is spierwit en leeg. Bijna niemand komt hierheen. Er is geen museum, geen restaurant, alleen die toren met die ijzeren trap waar geen einde aan komt.



De meeste mensen gaan niet verder dan Onrust, zegt de gids. Dat ligt maar op een half uur varen van de stad. Er is een museumpje, er zijn toiletten, en je kunt er eten.

Op Onrust lagen de scheepswerf van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) en een fort. Later werd het een quarantaine-eiland voor mekka-gangers die terugkeerden. Van dat alles zijn alleen maar sporen over. Je voelt de onrust van de mensen die hier, in het zicht van de haven, nog dagen moesten wachten.

Edam en Onrust, je moet vroeg opstaan om ze te zien. ’s Middags wordt de zee te ruw voor de sputterbootjes. Maar het is de moeite waard: om vijf 5 ’s ochtends naar de stad, een stadsbusje huren om je naar de vismarkt te brengen en dan achterover leunen en genieten van de koele ochtendlucht, met je hand in het lauwe zeewater.

uit De Volkskrant, 17-11-2012