Vijf eeuwen koloniale strijd in Indonesië

Vijf eeuwen koloniale strijd in Indonesië
Meer dan 500 militaire conflicten en oorlogen

REDACTIE - 18 JUNI 2018 - 14:54

Al ruim 450 jaar voert de inheemse bevolking van Indonesië strijd tegen koloniale overheersers. Nederlanders, Portugezen, Spanjaarden, Japanners, Engelsen en Fransen kruisten met hen hun degens. In het imposante boek Koloniale oorlogen in Indonesië (De Arbeiderspers, 2018) schetst journalist Piet Hagen een compleet overzicht van de ruim vijfhonderd conflicten, oorlogen en militaire confrontaties tussen Indonesiërs en kolonisators.


Koloniale oorlogen in Indonesië – Piet Hagen

Inhoud en opzet van het boek
Nauwgezet onderzocht Hagen secundaire literatuur en archiefstukken over de koloniale militaire confrontaties in ‘de Oost’. Een snelle, eerste zoektocht leverde al zo’n tweehonderd à driehonderd militaire conflicten op, een aantal dat ook enkele eerdere onderzoeken al hadden opgeleverd. Maar toen Hagen wat dieper spitte, liep de hoeveelheid koloniale oorlogen en militaire acties al snel op tot boven de vijfhonderd in het tijdvak 1510-1975. Met een dubieuze hoofdrol voor Nederland:
“De lijst van oorlogvoerende mogendheden wordt aangevoerd door Nederland, maar ook andere Europese landen en Japan gebruikten militaire middelen om hun koloniale doelen in de archipel te realiseren.” (p.26).

Vaak gebruikten de koloniale machthebbers huurlegers, zo stelt Piet Hagen terecht, waardoor de gevechten in Indonesië geregeld tussen de Indonesiërs zelf gingen. Mede hierdoor, en door de betere bewapening van de koloniale legers, vielen er in de periode 1510-1975 ongeveer drie à vier miljoen inheemse Indonesische doden, tegenover enkele tienduizenden Europeanen en Japanners.

Het boek begint met enkele inleidende hoofdstukken, waarin de handelsnetwerken en de koloniale expansie van Europese landen aan bod komt. Verder gaat er aandacht uit naar de ontwikkeling van handelscompagnieën zoals de Nederlandse VOC en de Britse EIC (East India Company), het mercantilisme, religieuze aspecten (zoals de islamisering en christelijke kerstening) en economische ontwikkelingen, zoals de specerijenhandel op de Molukken en de handel in sandelhout op Oost-Timor.

Afwisselend geografisch en chronologisch geordend voert Hagen de lezer in ongeveer duizend pagina’s langs alle relevante conflicten, oorlogen en gewapende opstoten in Indonesië. Eentonig en opsommerig wordt Hagens verhaal gelukkig niet, omdat de auteur regelmatig relevante thema’s opvoert die met de oorlogen samenhingen. Met name economische ontwikkelingen zoals de neergang van de VOC, religie al bron van verzet tegen de kolonisators, het Cultuurstelsel, slavernij en de islam zorgen voor een aangename afwisseling.

Koloniale oorlogen in Indonesië is zonder meer Piet Hagens magnum opus. Het werk is lekker leesbaar, goed gedocumenteerd en – midden in het boek – voorzien van prachtige illustraties. Achter in het boek is een nuttig chronologisch overzicht van de belangrijkste militaire gebeurtenissen opgenomen. Hieronder lichten we kort twee militaire conflicten uit dat overzicht uit: de Batak-oorlog (1872-1907) en de Tweede Politionele Actie (1948-1949).

Lees verder bij Historiek.net