LATIHAN DUA PULUH TUJUH/Oefening 27.
Grammatica – tata bahasa.
In de (vooral officiële) Indonesische taal worden woorden vervoegd, afgeleid van het grondwoord, stamwoord, onder andere met de
ME – vorm
Me- is een voorvoegsel dat wordt geplaatst vóór een grondwoord.
Daar zijn wel regels voor, het is niet zo dat je de me- vorm zo maar kunt plaatsen
voor een grondwoord.
In dit lesje behandelen wij de werkwoordsvorm.
Ik geef als voorbeeld het basiswoord:
Masak (koken) wordt dan: memasak.
Voorvoeging van ME- resulteert een werkwoordsvorm
De ME- vorm is een AKTIEVE, BEDRIJVENDE vorm.
Bij de ME- vorm gaat het om de AKTIE, gezien vanuit de persoon of zaak
die de AKTIE verricht. (de agens, in NL noemen wij dit onderwerp)
Afgeleide, vervoegde werkwoorden zijn werkwoorden die in de AKTIEVE vorm
het voorvoegsel ME- of ME + NG (neusklank) krijgen. Dan verdwijnen de
beginletters k, p, s, t en worden vervangen door de neusklank ng.
KLINKERS. a, e, è, i, o, u
Verdwijnen niet, hier is het voorvoegsel MENG-
angkat, wordt mengangkat = optillen
erik, wordt mengerik = gillen (mèngeriek, 2de e = stomme e)
èja, wordt mengèja = spellen (mèngèdjaa)
isi, wordt mengisi = vullen (mèngiesie)
obrol, wordt mengobrol = kletsen (mèngobbrol)
ubah, wordt mengubah = veranderen (mèngoebah)
Let op uitspraak MENG- mèng (geen stomme e) ng als in lang
MENG- wordt dus toegevoegd aan woorden die met een
KLINKER beginnen.
MENG- wordt ook toegevoegd aan woorden die beginnen
met een g- of een h- (MEDEKLINKERS) zoals:
goreng – menggoreng = bakken ( gg uitspraak als Eng. go)
hitung – menghitung = tellen (mènghietoeng)
ANDERE MEDEKLINKERS:
b, f, krijgt voorvoegsel MEM- (stomme e)
baca wordt membaca = lezen (membatjaa)
fitnah wordt memfitnah = belasteren
MEDEKLINKERS c, d, j, krijgt voorvoegsel: MEN- stomme e
cari wordt mencari = zoeken (mentjaarie)
dengar wordt mendengar = horen, luisteren (mendengar ng als in lange)
jual wordt menjual = verkopen (mendjoe-al)
Het voorvoegsel ME- leidt tot verandering van de 1ste klank van het basiswoord
Als het woord begint met: k, p, s, t
K wordt – ng. Kirim, mengirim (versturen, verzenden) ng uitspraak als in lange.
P wordt – m. Potong, memotong (snijden)
S wordt – ny. Simpan, menyimpan (bewaren) uitspraak ny, als nj.
T wordt – n. tukar, menukar (wisselen)
De ME- vorm wordt gebruikt bij de meeste werkwoorden. Er is een groep werkwoorden waarbij dat vrijwel nooit gebeurt. (Bij de volgende basisbetekenis)
Bangun – opstaan (bangoen, ng als in lange)
Bisa – kunnen (biesa)
Boleh – morgen, kunnen (bolèh)
Datang – komen
Duduk – zitten (doedoek)
Hadir – aanwezig zijn (hadier)
Hidup – leven (hiedoep)
Hilang – verdwijnen (hielang)
Ingat – herinneren (ng als in lange)
Ingin – willen (ng als in lange)
Jatuh – vallen (djatoeh)
Lari – rennen (larie)
Lupa – vergeten (loepa)
Makan – eten
Mandi – baden
Masuk – binnengaan (masoek)
Minum – drinken (mienoem)
Mohon – verzoeken
Mulai – beginnen (moelai)
Naik – stijgen, omhoog gaan
Pergi – weggaan (stomme e, g als eng. go)
Pulang – thuiskomen (poelang)
Punya – bezitten (poenjaa)
Tahu – weten (tahoe, bijna als tau)
Terbang – vliegen
Tiba – aankomen (tieba)
Tidur – slapen (tiedoer)
Tinggal – blijven, wonen (gg als eng. go)
Turun – dalen, naar beneden gaan (toeroen)
PE-Vorm
Voor wie al zover is, voor het vervoegen gelden dezelfde regels,
maar het dan gevormde woord krijgt een andere status/betekenis.
di 6 jan 2009 - 21:32